Menu Zamknij

Słowniczek do Ćwiczeń


Wszystkie minisłowniczki stworzone pod kątem ćwiczenia pisania i czytania, stopniowo wprowadzające ucznia w kolejne znaki alfabetu devanāgarī देवनागरी i użyte w Ćwiczeniach, zostały tutaj zebrane w jedną całość, a słowa, dla większej wygody, ułożone według alfabetu języka polskiego.

  • अभेद abheda (mfn.) nie różny, identyczny; 
  • अभिरति abhirati (f.) przyjemność, rozkoszowanie się; 
  • अधुना adhunā (ind.) teraz, w tym czasie;
  • अकाम akāma (mf(आ)n.) bezpragnieniowy;
  • अम ama (m.) porywczość, przemoc, siła, moc;
  • अमित amita (mfn.) niezmierzony, nieskończony;
  • अपानीय apānīya (mfn.) niezdatny do picia;
  • अराग arāga (mfn.) beznamiętny, chłodny, stonowany;
  • असि asi jesteś (2 os. l.poj od czasownika ‘as’ ‘być’)
  • अति ati ‘bardzo, niezmiernie, ponad, zbyt, coś przekraczającego’, ‘ati’ jest częstym prefiksem do rzeczowników i przymiotników, rzadziej do czasowników, wyraża coś nadmiernego, nadzwyczajnego, np. अतिबल atibala (ati + bala) (mfn.) bardzo (ati) silny (bala); potężny;
  • आदौ ādau (ind.) na początku, najpierw;
  • आसन āsana (n.) siedzenie, siadanie, pozycja;

W słownikach sanskrytu ułożonych według porządku sanskryckiego wyrazy zaczynające się na długie ‘ā’ przedstawiane są po wszystkich słowach na krótkie ‘a’. (To samo ma miejsce z ‘i’ i ‘ī’, ‘u’ i ‘ū’ - trzeba o tym pamiętać wyszukując poszczególne hasła.) Ten porządek został zachowany w naszym 'Słowniczku do Ćwiczeń'.

  •  
  • बहु bahu wiele, bardzo dużo, ogrom;
  • बज baja (m.) nazwa zioła używanego jako zaklęcie przeciwko złym duchom;
  • बक baka (m.) czapla;
  • बल bala (n.) siła, moc; 
  • बलक balaka (m.) sen o zmroku; wzmacniający?
  • बालक bālaka (mf(इका)n.) młody, dziecinny, jeszcze nie dorosły; 
  • बलन balana (n.) wzmacnianie się;
  • बत bata (ind.) zawołanie: biada !; 
  • भग bhaga (m.) pomyślność, szczęście, dobrobyt;
  • भर bhara (mf(आ)n.) noszenie, przynoszenie, wspieranie;
  • भव bhava (m.) byt, stan istnienia, istnienie, życie;
  • भाव bhāva (m.) stawanie się, istnienie, bycie, występowanie, pojawianie się;
  • भावन bhāvana (mf(ई)n.) powodowanie, wytwarzanie, wyświetlanie, manifestowanie;
  • भौत bhauta (mf(ई)n.) odnoszące się do żywych istot;
  • भय bhaya (n.) strach, bojaźń;
  • भेक bheka (m.) żaba;
  • भोग bhoga (m.) błogość; 
  • भोजन bhojana (n.) jedzenie;
  • भूमि bhūmi (f.) ziemia, grunt, gleba; 
  • भूत bhūta (mfn.) stać się, minąć, przeminąć; (n.) przeszłość;
  • बोधि bodhi (mf.) doskonała wiedza lub mądrość,światły rozum, oświecony;
  • चर cara (mfn.) poruszanie się, ruchliwość;
  • चतुर् catur cztery;
  • चौर  caura (mfn.) złodziejski;
  • चेतस् cetas (n.) świadomość, inteligencja, myśląca dusza, serce, umysł;
  • दहन  dahana (m.) palenie się, ogień;
  • दैव daiva (mf(ई)n) boski, pochodzenia boskiego;
  • दम dama (m.n.) dom;
  • दर dara (mfn.) rozdzieranie;
  • दस dasa (m.) demon;
  • देह deha (mn.) ciało;
  • धन dhana (n.) nagroda lub cenny przedmiot;
  • धर dhara (mf(आ)n.) dzierżenie, podtrzymywanie;
  • धरा dharā (f.) podpora, ziemia;
  • धेनु dhenu (f.) krowa;
  • धी dhī (f.) myśl, głęboka myśl, medytacja, wgląd;
  • दिन dina (mn.) dzień;
  •  
  • एक eka (mfn.) jeden;
  •  
  • गद gada (m.) sentencja;
  • गगन gagana (n.) niebo, firmanent, almosfera;
  • गै gai śpiewać; 
  • गज gaja (m.) słoń;
  • गल gala (m.) „połykacz”, gardło, szyja;
  • गम gama (mf(आ)n.) pójście, kurs;
  • गमन gamana (n.) chodzenie, poruszanie się, sposób poruszania się, odejście;
  • गमित gamita posłany, zmuszony do odejścia, zredukowany;
  • गर gara (mfn.) połykanie;
  • गत gata (mfn.) przeszły, odeszły;
  • गेय geya (mfn.) do wyśpiewania;
  • घन ghana (mf(आ)n.) gęsty, zwarty, solidny;
  • घात  ghāta (m.) uderzenie, przemoc, zabójstwo;
  • घोर ghora straszny, straszliwy;
  • गिरि giri (m.) góra;
  • गीत gīta (n.) śpiewanie, pieśń;
  • गुह guha (m.) tajemne miejsce, tajemnica;
  •  
  •  
  • हलहल halahala (adj.) orka, robienie bruzd;
  • हन hana (m.) zabijanie;
  • हानि hāni (f.) porzucenie, rezygnacja, zaniechanie;
  • हर hara (mf(आ, rzadziej ई)n.) branie, zabieranie;
  • हरि hari (mfn.) zielony lub żółtawy;
  • हत hata (mfn.) uderzony; 
  • हथ hatha (m.) przemoc, uderzenie;
  • हवन havana (n.) akt składania ofiary z ogniem, ofiara; (m.) ogień lub bóg ognia Agni;
  • हय haya (m.) koń; 
  • हेला helā (f.) brak szacunku, pogarda;
  • हिम hima (m.) zimno, ziąb, mróz;
  •  
  •  
  • इह iha tu, tutaj, w tym miejscu;
  • इहलोक ihaloka (m.) ten świat, to życie;
  • इति iti oto, w ten sposób;
  • जगत् jagat (m.) świat, zmieniający się, poruszający się;
  • जल jala (n.) (pl.) woda, płyn;
  • जन jana (m.) stworzenie, istota żywa, człowiek;
  • जनक janaka (m.) rodziciel; rodzic
  • जर jara (mfn.) starzenie się;
  • जाति  jāti (f.) narodziny;
  • जीव् jīv żyć;
  • जीवित  jīvita (mfn.) życie, żywość, żywotność;
  • कलि kali (m.) nazwa kostki do gry lub boku kostki oznaczonej jedną kropką, kostka przegrywająca;
  • कथन kathana (n.) mowa, mówienie, narracja, relacja;
  • कति kati ile?
  • कौमुदी kaumudī (f.) światło księżyca;
  • कय kaya każdy
  • काक kāka (m.) kruk, wrona (onomatopeja)
  • काकौ kākau dwie wrony [dualis od kāka- w sanskrycie mamy trzy liczby l. pojedynczą, l. podwójną (dualis) i l. mnogą. Dualis jest przestrzegany, co oznacza, że aby opisać dwie osoby, dwa przedmioty itd. nie możemy w tym celu użyć liczby mnogiej];
  • काल kāla (m.) czarny, ciemnego koloru;
  • काम kāma (m.) chęć, pragnienie, pożądanie, miłość (romantyczna), afekt
  • कामित kāmita (n.) chęć, życzenie, pragnienie
  • काय kāya (m.) ciało, pień drzewa;
  • किकि kiki (m.) niebieska sójka
  •  कोप kopa (m.) chorobliwe podrażnienie, furia, wściekłość, złość;
  • कुल kula (n.) stado, trzoda, gromada, tłum, liczba, rasa, rodzina, wspólnota, plemię, kasta, grupa, towarzystwo;
  • लभन labhana (n.) akt uzyskania lub odebrania, wejścia w posiadanie;
  • ललित lalita (mfn.) zabawny, rozpustny, kochliwy, zmysłowy, lekkoduszny;
  • लयन layana (n.) akt lgnięcia, przylegania, leżenia itp., odpoczynek, miejsce, w którym się wypoczywa;
  • लव lava (m.) akt ścinania, zbierania (kukurydzy), koszenia;
  • लोचयति  locayati patrzy, postrzega (3 os. l.poj od लोच् loc - patrzeć, postrzegać);
  •  
  • मद mada (m.) wesołość, zachwyt, podniecenie, inspiracja, upojenie;
  • मह maha (mfn.) wielki, potężny, silny, obfity;
  • महापथ mahāpatha (m.) główna droga, również w przenośni;
  • मकर makara (m.) potwór wodny;
  • मल mala (n.) brud, nieczystość (fizyczna lub moralna);
  • मम mama 'mój';
  • ममक mamaka (mfn.) 'mój';
  • मनसि manasi - umysłowy, w umyśle, Loc. मनस् manas - umysł;
  • मनित manita (mfn.) znany, zrozumiany, zrozumiały;
  • मनोरथ manoratha (m.) ‘radość serca/ umysłu’;
  • मर mara (n.) umieranie, śmierć;
  • मसन masana (n.) mierzenie;
  • मत mata (mfn.) 'myśl'
  • मति mati (f.) myśl;
  • मयी mayī (f.) klacz;
  • माल māla (n.) pole, lasek niedopodal wioski; 
  • मात māta (mfn.) zrobione, uformowane;
  • माय māya (mfn.) mierzenie, tworzenie iluzji;
  • मेघ megha (m.) chmura, także pochmurna pogoda;
  • मित mita (mfn.) zmierzone;
  • मुकुलित mukulita (mfn.) zamknięty jak pąk kwiatu, stulony, skulony;
  •  
  •  
  • नभस nabhasa (mfn.) para, mgła; (m.) niebo, niebiosa;
  • नग naga (m.) dosł. nie poruszający się, nie chodzący; góra;
  • नगरी nagarī (f.) miasto;
  • नत nata (mfn.) zgięty, kłaniający się
  • नव nava (mf(ā)n.) nowy, świeży, młody;
  • नासिका nāsikā (f.) nos
  • नायक nāyaka (m.) przewodnik, dosł. prowadzący; lider, szef, mąż;
  • निचय  nicaya (m.) zbiór, zapas, prowiant, spiętrzenie, masa;
  • निज nija (mf(आ)n.) wrodzony;
  • निमित nimita (mfn.) zmierzony, naprawiony, podniesiony, wzniesiony;
  •  
  • ओमन्  oman (m.) pomoc, ochrona, przysługa, życzliwość; ten, kto pomaga, wspiera, ochrania, przyjaciel;
  •  
  • पच paca (mf.) gotowanie;
  • पचक pacaka (m.) kucharz, piekarz;
  • पचति  pacati gotuje (3 os. l. poj. od पच् pac gotować);
  • पद pada (n.) stopień, stopa, krok; 
  • पदिक padika (mf(ई)n.) idąc pieszo, pieszy;
  • पर para (mf(आ)n) daleki, odległy (w przestrzeni), inny, przeciwny, ukryty, dalej niż, poza, po drugiej lub dalszej stronie, skrajny;
  • पराजय parājaya (m.) bycie pozbawionym czegoś lub pokonanym, strata, porażka (także w procesie);
  • पत pata (m.) 'latanie, (s)padanie'
  • पतक pataka (mfn.) 'coś/ ktoś spadający/ upadający/ schodzący'
  • पथ patha (m.) droga, ścieżka;
  • पति pati (m.) mąż
  • पौर paura (m.) mieszkaniec miasta, obywatel → पुर pura (n.) miasto;
  • पवन pavana (m.) wiatr, bóg wiatru, bryza, “ten, który oczyszcza”;
  • पवित pavita (mfn.) oczyszczony;
  • पावक pāvaka (mf(आ)n.) czysty, lśniący, świecący, błyszczący; (m.) ogień;
  • पानीय pānīya (mfn.) pitna, zdatna do picia;
  • पिक pika (m.) indyjska kukułka
  • पीत pīta (mfn.) wypity; (n.) picie
  •  
  • रभस rabhasa (mf(आ)n.) porywczy, gwałtowny, szybki, zaciekły, dziki;
  • रै rai (m.) szczekanie, hałasowanie;
  • रज raja (m.) pył;
  • रजन rajana (mf(ई)n.) farbowanie, kolorowanie;
  • रजनी rajanī (mf(ई)n.) farbowanie, kolorowanie; 
  • रक raka (m.) kryształ, klejnot słoneczny;
  • रम rama (mfn.) sprawiający przyjemność, rozkoszujący się, radujący się, drogi, kochany;
  • रस rasa (m.) sok; 
  • रथ ratha (m.) rydwan, karoca;
  • राध rādha (mn.) prezent, przysługa;
  • राघव rāghava (m.) potomek Raghu;
  • राज rāja (m.) król, suweren; 
  • राक rāka (m.) słońce
  • राम rāma (m.) przyjemność, radość, zachwyt, kochanie;
  • रोग roga (m.) choroba; सागर sāgara (m.) ocean;
  •  
  • सद sada (m.) owoc;
  • सदन sadana (n.) siedzenie, siedlisko, osada;
  • सधन sadhana (mfn.) posiadający bogactwa, bogaty, zamożny;
  • सगर sagara (mfn.) zawierający truciznę;
  • सह saha wraz, z; 
  • सलिल salila (mf(आ)n.) płynący, falujący, wahający się, niestabilny;
  • सम sama (mf(ā)n.) taki sam, podobny;
  • समाधि samādhi (m.) połączenie, unia;
  • समाचार samācāra (m.) procedura, praktyka, postępowanie, zachowanie;
  • समय samaya spotkanie, zejście się razem, porozumienie się
  • समक samaka (mfn.) równy, podobny, taki sam
  • समिति samiti (f.) zejście się razem, spotkanie, zebranie;
  • सतत satata (mfn.) ciagły, bezustanny, ustawiczny;
  • सयन sayana (n.) wiążący 
  • सादक sādaka (mfn.) wyczerpujący, męczący, niszczący;
  • सोम soma (m.) nazwa świętej rośliny, z której wyciskany był rytualny sok;
  • सेना senā (f) wojsko, mała armia;
  • सित sita (m.) biały
  • सुकुमार sukumāra (mf(ई)n) bardzo młody i delikatny;
  •  
  • तप tapa (mfn.) 'gorący, dręczący'
  • तैल taila (n.) olej sezamowy, olej;
  • तल tala (m.) powierzchnia (m.in. wierzch dłoni, podeszwy stóp);
  • तत tata (m.) 'ojciec, tata' 
  • तथागत tathāgata (m.) „ten, który przychodzi i odchodzi w ten sam sposób [jak buddowie poprzednicy]”; Budda; 
  • ताप tāpa (m.) gorąc, gorączka, ból, dręczenie
  • तात tāta (m.) ojciec, tata
  • ताति tāti (m.) syn
  • तेन tena (ind.) w tym kierunku, tam;
  • तुमुल tumula (mf(आ)n.) burzliwy, hałaśliwy;
  •  
  • उदान udāna (m.) oddech skierowany ku górze;
  • उलूक ulūka (m.) sowa;
  •  
  • वच vaca (mfn.) mówienie;
  • वचन vacana (mfn.) mówiący, mówca, elokwentny;
  • वद vada (mfn.) mówienie, mówca;
  • वध vadha (m.) zabójca, niszczyciel;
  • वह vaha (mf(आ)n.) przepływ, przenoszenie, strumień; 
  • वहन vahana (n.) akt niesienia, przenoszenia, przynoszenia;
  • वैर vaira (n.) wrogość, niechęć, uraza, kłótnia;
  • वम vama (mf(ī)n.) wymioty, wyrzucanie z siebie;
  • वन vana (n.) las;
  • वनर vanara (m.) małpa;
  • वसन vasana (n.) ubiór, ubranie;
  • वत vata (mfn.) wypowiedziane;
  • वात vāta (m.) wiatr;
  • वाति vāti (m.) powietrze, wiatr;
  • विमल vimala (mf(आ)n.) przeczysty, bez skazy; (vi ‘bez’ + mala ‘skaza, plama’ dosłownie i w przenośni)
  • विनस vinasa (mf(आ)n) beznosy (vi -’bez’ + nasa - ‘nos’);
  • विना vinā bez (pozbawiony czegoś);
  • विरम virama (m.) ustanie, koniec, kres;
  • विवेक viveka (m.) rozróżnianie;
  •  
  • यम yama (m.) powśćiągliwość, opanowanie; (yamy i niyamy w yodze)
  • यमक yamaka (mfn.) bliźniaczy, dwojaki, podwojony;
  • यथा yathā jak, w jaki sposób (yathā … tathā … jak…tak …);
  • याचक yācaka (m.) ten, który prosi, pyta, żebrak;
  • यान yāna (n.) podróż, pojazd;
  • योनि yoni (mf.) łono;
  •  
  •