Menu Zamknij

Antonimy

vilomaśabdāḥ

विलोमशब्दाः

Sanskryckie słowo ‘viloma विलोम’ joginiom i joginom jest znane jako określenie jednej z technik pranajamy. Znaczy dosłownie ‘pod włos’ (wbrew). Przedrostek ‘vi’ oznacza oddzielenie a ‘loma’ to ‘włos’. Natomiast vilomaśabda विलोमशब्द  to ‘antonim, przeciwieństwo’.

Pary przeciwieństw często tworzone są przy użyciu przeciwstawnych przedrostków jak np. ‘su सु ’ i ‘duḥ दुः’ → सुख sukha 'dobrze, wygodnie, szczęśliwie, dostatnio' - दुःख duḥkha 'niedobrze, nieszczęśliwie, niewygodnie, biednie'; tak jak w języku polskim przeciwieństwo możemy wyrazić za pomocą przymiotnika i partykuły przeczącej ‘nie’ np.: ‘jasny’ (śukla शुक्ल) - ‘niejasny’ (aśukla अशुक्ल) lub użyć innego słowa, np. ‘ciemny’ (kṛṣṇa कृष्ण).

a अ
an अन्

'a' i 'an' to zaprzeczenie - 'nie'
'a' stosujemy przed spółgłoskami
'an' używamy przed samogłoskami
  • शिव śiva ‘pomyślny, łaskawy, przychylny, łagodny, miły, dobry, życzliwy, przyjacielski, kochany’ - अशिव aśiva ‘niemiły, zazdrosny, zgubny, niebezpieczny’ 
  • ऋत ṛta ‘prawda, coś właściwego’ - अनृत anṛta ‘fałsz, nieprawda’- 
  • क्षम kṣama / सक्षम sakṣama ‘cierpliwy’ - अक्षम akṣama ‘niecierpliwy’ 
  • शुक्ल śukla ‘jasny, biały’ - अशुक्ल aśukla ‘niejasny, nie biały’
  • कृत्रिम kṛtrima ‘sztuczny, nienaturalny’ - अकृत्रिम akṛtrima ‘niesztuczny, naturalny’
  • ऐक्य aikya ‘jedność, jedyność, harmonia, identyczność, tożsamość, np. tożsamość ludzkiej duszy lub wszechświata z Bogiem’- अनैक्य anaikya ‘brak jedności, wielość, istnienie wielu’
  • ऐश्वर्य aiśvarya ‘siła, moc’ - अनैश्वर्यः anaiśvaryaḥ ‘bezsilność, brak mocy’
  • आवर्तन āvartana ‘zawracanie, obracanie, odwracanie’ - अनावर्त्तन anāvartata ‘nie zawrócony, nie obrócony, nieodwracanie’
  • दृश्य dṛśya ‘widzialny, widoczny, rzucający się w oczy, postrzegalny obiekt’- अदृश्य adṛśya ‘niewidzialny, ukryty’ lub ‘nienadający się do oglądania’
  • आत्मन् ātman ‘duch, dusza, jednostkowa jaźń’ - अनात्मन् anātman ‘bezjaźniowy’ 
  • नित्य nitya ‘wieczny, trwały’ - अनित्य anitya ‘nietrwały’ 
  • नन्द nanda ‘radosny, zadowolony’ - अनन्द ananda ‘bez radości’
  • शुचि śuci ‘czysty’ - अशुचि aśuci ‘nieczysty’
  • उक्त ukta ‘powiedziane, wypowiedziane’ - अनुक्त anukta ‘niewypowiedziane’

anu  अनु 
antar अन्तर्

'anu' - 'według, wzdłuż, podług'
'antar' - 'wewnątrz, w środku'
'bahir' - 'na zewnątrz, zewnętrzny'
'prati' - 'ku, na przeciw'
  • अनुलोम anuloma ‘(dosł.) z włosem; w naturalnym kierunku, po kolei, regularnie, po sobie’ - प्रतिलोम pratiloma / विलोम viloma ‘(dosł.) pod włos; w przeciwnym kierunku, wbrew’
  • अन्तर्गत antargata 'wewnętrzny, zawarty, uwewnętrzniony’ - बहिर्गत bahirgata ‘zewnętrzny, uzewnętrzniony’
  • अन्तर्कुम्भक antarkumbhaka ‘wewnętrzna kumbhaka, czyli zatrzymanie oddechu po wdechu’ - बहिर्कुम्भक bahirkumbhaka ‘zewnętrzna kumbhaka, zatrzymanie oddechu po wydechu’

su सु
duḥ दुः / ku कु

'su' - 'dobrze, bardzo'
'ku' / 'duḥ'- 'źle, niedobrze'
  • सुशील suśīla ‘dobrze usposobiony, dobroduszny, o życzliwym usposobieniu’ - दुःशील duḥśīla ‘źle usposobiony, źle się zachowujący’ 
  • सुख sukha 'dobrze, wygodnie, szczęśliwie, dostatnio' - दुःख duḥkha 'niedobrze, nieszczęśliwie, niewygodnie'  
  • सुजन sujana 'dobry człowiek' - कुजन kujana / दुर्जन durjana 'zły człowiek' 
  • सुरस surasa ‘o dobrym smaku, smakowity’ - कुरस kurasa ‘o złym smaku, niesmaczny’
  • सुवृष्टि suvṛṣṭi ‘dobry deszcz (deszcz sezonowy)’ - दुर्वृष्टि durvṛṣṭi ‘zły deszcz
    (deszcz pozasezonowy)’

vi वि 

'vi' wyraża 'przeciwieństwo, oddzielenie' (choć nie zawsze)
  • विकर्षण vikarṣaṇa ‘odpychanie’ - आकर्षण ākarṣaṇa ‘przyciąganie’ 
  • विश्लेषण viśleṣaṇa ‘separacja, oddzielenie’, - संश्लेषण saṃśleṣaṇa ‘połączenie’
  • विशोक viśoka ‘beztroska’ - शोक śoka ‘smutek, zmartwienie, troska’
  • विमल vimala ‘bez skazy, czysty (fizycznie i psychicznie)’ - मल mala ‘brudny, nędzny’
  • विजय vijaya ‘zwycięśtwo, podbój, triumf’ - पराजय parājaya ‘przegrana, strata, porażka’
  • वियोग viyoga ‘rozłączenie’ - योग yoga ‘połączenie’
  • विलोम viloma ‘(dosł.) pod włos; w przeciwnym kierunku’ - अनुलोम anuloma ‘(dosł.) z włosem; w naturalnym kierunku, po kolei, regularnie, po sobie’

Była mowa o słowie ‘viloma विलोम’, które oznacza ‘pod włos’ i jest jedną z technik pranajamy (prāṇāyāma प्राणायाम). Etymologicznie sam wdech jest vilomą, ponieważ wdychając powietrze włoski rosnące w nozdrzach zasysane są do środka, tj. wdech działa pod włos. Antonimem ‘vilomy’ jest ‘anuloma अनुलोम’ znacząca ‘z włosem’ i jest to cecha wydechu, przy którym włoski wracają do spoczynkowej pozycji. 

Ogólnie pranajamę dzieli się na cztery czynności (językowo patrząc będą to dwie pary antonimów ułożonych naprzemiennie):  pūraka पूरक - antarkumbhaka अन्तर्कुम्भक - recaka रेचक - bahirkumbhaka बहिर्कुम्भक

  • पूरक pūraka ‘wdech, napełnianie’
  • रेचक recaka ‘wydech, opróżnianie’
  • अन्तर्कुम्भक antarkumbhaka ‘wewnętrzna kumbhaka, czyli zatrzymanie oddechu po wdechu’
  • बहिर्कुम्भक bahirkumbhaka ‘zewnętrzna kumbhaka, zatrzymanie oddechu po wydechu’

niḥ निः
sa स

'niḥ' wyraża zaprzeczenie, 'brak, bez'
a także kierunek 'w dół'
'sa' oznacza 'z'
  • निरुद्यम nirudyama ‘bezwysiłkowy, nieaktywny, leniwy’ - उद्यम  udyama ‘wysiłek’ (‘akt podniesienia, uniesienie, wzniesienie, wschód’) -
  • निष्करण niṣkaraṇa 'nie podejmowanie działania, bierność' - करण karaṇa ‘robienie, czynienie, działanie, powodowanie’
  • निपतन nipatana ‘spadanie, upadanie’ - उत्पतन utpatana ‘wzlatywanie, wznoszenie się’  (उत्पतनी विद्या  utpatanī vidyā zaklęcie, dzięki któremu można latać lub wznosić się w górę’)
  • निर्बीज nirbīja ‘bezzalążkowy’ - सबीज sabīja ‘z zalążkiem’ 
  •  निरालम्बन nirālambana ‘bez oparcia, bez podpory’ - सालम्बन sālambana ‘z podporą’
  • साधर्म्य sādharmya ‘obecność cechy wspólnej’ - वैधर्म्य vaidharmya ‘brak cechy wspólnej’
  • निर्भय nirbhaya ‘bez strachu, bez lęku, niebojący się’ - भय bhaya ‘strach, lęk’

Antonimy zestawione bez udziału przeciwstawnych przedrostków

  • आर्द्र ārdra ‘mokry’ - शुष्क śuṣka ‘suchy’
  • अध adha ‘teraz’ - उपरि upari ‘potem’
  • अग्र agra ‘przedni’ - पश्चात् paścāt ‘tylny’
  • अश्रु aśru ‘łza’ - हास hāsa ‘śmiech’
  • ईषत् īṣat ‘mało’ - अलम् alam ‘wystarczająco’
  • ऋजु ṛju ‘prosto’ - वक्र vakra ‘krzywo’
  • कुत्सा kutsā ‘wyrzuty, pogarda’ - स्तुति stuti ‘pochwała, chwała, sławienie, uwielbienie’
  • कृश kṛśa ‘chudy, szczupły, wychudzony, słaby’- स्थूल sthūla ‘duży, gruby, ogromny, masywny’
  • गुरु guru ‘ciężki’ - लघु laghu ‘lekki’
  • गौरव gaurava ‘ciężkość’- लाघव lāghava ‘lekkość’ (też ‘zwięzłość’)
  • ग्रहण grahaṇa ‘chwytanie, trzymanie, branie’ - त्याग tyāga ‘puszczanie, porzucanie, odejście’
  • ज्योति jyoti ‘jasność’ - तम tama ‘ciemność’
  • क्षुद्र kṣudra ‘mały, nikły’ - महान् mahān ‘wielki, potężny’
  • क्षणिक kṣaṇika ‘chwilowy, przejściowy’ - शाश्वत śāśvata ‘stały, wieczny’
  • तामसिक tāmasika ‘ciemny, ciężki, tamasowy’ - सात्विक sātvika ‘jasny, lekki, sattwiczny’
  • तीव्र tīvra ‘ostry (silny, dotkliwy, gwałtowny, straszny)’  - मन्द manda ‘tępy, (powolny, opóźniony, ociężały, poruszający się powoli lub cicho, włóczący się, bezczynny, leniwy, apatyczny, flegmatyczny)
  • तिक्त tikta ‘gorzki’- मधुर madhura ‘słodki’
  • तृषा tṛṣā ‘pragnienie’ - तृप्ति tṛpti ‘satysfakcja, zadowolenie’
  • दिवा divā ‘za dnia’ - नक्तम् naktam ‘nocą’
  • दण्ड daṇḍa ‘kara, nagana’ - पुरस्कार puraskāra ‘wyróżnienie, umieszczanie z przodu, honorowanie, preferencja’
  • तरुण taruṇa ‘młodość’ (młody, świeży) - वृद्ध vṛddha ‘dojrzałość, dorosłość’
  • धृष्ट dhṛṣṭa ‘zabezpieczone, uzyskane’ - विनीत vinīta ‘zabrane, usunięte’
  • पृथु pṛthu ‘szeroki, rozległy, przestronny, duży’- तनु tanu ‘wąski, cienki, smukły, osłabiony, wychudzony, mały, malutki’
  • पण्डित paṇḍita ‘uczony’- मूर्ख mūrkha ‘głupiec’
  • पूरक pūraka ‘wdech, napełnianie’ - रेचक recaka ‘wydech, opróżnianie’
  • प्रलय pralaya ‘rozpłynięcie, rozpuszczenie, ponowne wchłonienie, zniszczenie, anihilacja’ - सृष्टि sṛṣṭi ‘produkcja, prokreacja, stworzenie, stworzenie świata’
  • प्रज्ञ prajña ‘mądrość, (i płynąca z niej) wiedza’ - मूढ mūḍha ‘głupota’
  • प्रातर् prātar ‘poranek, świt’ - सायम् sāyam ‘wieczór’
  • प्रफुल्ल praphulla ‘kwitnięcie, rozkwitanie’ - म्लान mlāna ‘więdnięcie, omdlewanie’
  • प्रभु prabhu ‘mistrz, pan, król’- भृत्य bhṛtya ‘ten, który jest zależny, sługa’
  • ब्रह्म brahma ‘jedyny, samoistny Duch, Absolut’ - जीव jīva ‘zasada życia, tchnienie witalne, żywa dusza indywidualna (w odróżnieniu od duszy uniwersalnej)’
  • बद्ध baddha ‘więzy’ - मुक्त mukta ‘wyzwolenie, wolność’
  • भूत bhūta ‘przeszłość; to, co było’ - भविष्य bhaviṣya ‘przyszłość; to, co będzie’
  • मिथ्या mithyā ‘fałsz’ - सत्य satya ‘prawda’
  • रिक्त rikta ‘pusty, próżny’ - पूर्ण pūrṇa ‘pełny’
  • यौवन yauvana ‘młodość’ - वार्धक्य vārdhakya ‘starość’
  • शत्रु śatru ‘wróg’ - मित्र mitra ‘przyjaciel’
  • शुक्ल śukla ‘jasny, biały’ - कृष्ण kṛṣṇa ‘ciemny, czarny’
  • सूर्य sūrya ‘słońce’ - चन्द्र candra ‘księżyc’