Menu Zamknij

’Nazwy wyrażania wielkości mierzonych od atomu do yojany’

'Nazwy wyrażania wielkości mierzonych od atomu do yojany' to tytuł rozdziału słownika “Sanskrit -Tibetan – English Vocabulary” (Mahāvyutpatti) Alexandra Csoma De Kőrösa zawierającego 17 nazw wielkości od najmniejszej - 'paramāṇu' - począwszy.
Poniżej nazwy te przedstawione zostały w sanskrycie i w języku polskim z odniesieniami do tłumaczenia niektórych z nich przez Sir Monier-Williamsa.

1. परमाणुः paramāṇuḥ
‘bardzo małe ziarenko lub pył, atom’

2. अणुः aṇuḥ
‘małe ziarnko pyłu/kurzu’, drobinka, atom; 

np. 'atom czasu', 54 675 000 część muhūrty
(muhūrta = 48 minut) MW

3. लोहरजः loharajaḥ
‘opiłek lub drobna cząsteczka żelaza’

4. अब्रजः abrajaḥ
‘maleńka cząsteczka wody, kropelka’

5. शशरजः śaśarajaḥ
‘zajęczy brud' (lub drobna cząsteczka zajęczego lub króliczego łajna, bobek)’

6. अविरजः avirajaḥ
‘owczy brud' (lub drobna cząsteczka owczego łajna, bobek)

7. गोरजः gorajaḥ
‘krowi/ wołowy brud' (lub drobna cząsteczka krowiego/ wołowego łajna)’

रजस् rajas (n.) słowo ‘rajas’ (znane nam przede wszystkim z triady: sattva, rajas, tamas) ma bardzo wiele znaczeń, między innymi takie: ‘nieczystość, brud, kurz, jakakolwiek drobna cząsteczka materii; drobinka, pyłek, pyłek kwiatowy” MW

8.
वातायनच्छिद्ररजः
vātāyanacchidrarajaḥ

‘pyłek w promieniu słońca wchodzący przez otwór (okna)’

  • वातायन vātāyana (mfn.) ‘poruszanie się na wietrze lub w powietrzu; (m.) 'poruszający się lub szybki jak wiatr, koń'; (n.) 'przejście przez wiatr', 'przeciąg, okno, otwór wentylacyjny, otwór strzelniczy; balkon, portyk, taras na dachu domu’ MW

9. लिक्षा likṣā
‘gnida lub jajko wszy (wielkości wszy)’

10. यूकः yūkaḥ
‘wesz (wielkości wszy)’

11. यवः yavaḥ
‘ziarno jęczmienia lub kukurydzy (o wielkości ziarna zaledwie)’

12. अङ्गुलि aṅguli
‘cyfra; trzy czwarte cala’

अङ्गुल aṅgula (m.) ‘palec; szerokość palca, miara równa ośmiu ziarnom jęczmienia, dwanaście aṅgul tworzy वितस्ति vitasti (rozpiętość) i dwadzieścia cztery हस्त hast lub łokcii MW

वितस्ति vitasti  ‘miara długości (zdefiniowana albo jako duża rozpiętość między wyciągniętym kciukiem a małym palcem, albo jako odległość między nadgarstkiem a czubkiem palców, to 12 aṅgul lub około 9 cali) MW

 

13. हस्तः hastaḥ
'orbita'

हस्त hasta (m.) przedramię, miara długości od łokcia do czubka środkowego palca równa 24 aṅgulom lub około 18-stu calom MW

14. धनुः dhanuḥ
‘sążeń, sześć stóp’ 

15. पञ्चशतानि pañcaśatāni
‘miara odległości - 500 sążni’
dosł. 'pięćsetka'

16. क्रोशः krośaḥ
‘miara odległości, mila, zawierająca 4000 łokci’

17. योजनं  yojanaṃ
‘miara odległości, 4000 sążni’