Menu Zamknij

Spółgłoski | व्यञ्जन | vyañjana | ka kha ga gha ...

Spółgłoska to vyañjana व्यञ्जन.

Vyañjana oznacza manifestowanie się, przejawianie się, jak również ornament lub dekorację (jaką spółgłoska stanowi dla samogłoski). 

Każda spółgłoska ma przypisaną samogłoskę "a", co zmienia ją w sylabę. Oznacza to, że zamiast “k” mamy “ka”, zamiast “c”- “ca”, zamiast “p”- “pa” itd.

Do wymówienia spółgłoski potrzebujemy pół mātry (czym jest mātra patrz rozdział o samogłoskach).

Spółgłoski następują w alfabecie po dyftongach.
Mamy 25 spółgłosek zwartych ułożonych w pięciu szeregach według kolejności miejsc zwarcia. Każdy szereg zawiera po 5 głosek.
Pierwszy jest szereg gardłowych zaczynających się od “ka” (ka- varga): ka kha ga gha ṅa, potem podniebienne od “ca” (ca-varga): ca cha ja jha ña,  głowowe “ṭa” (ṭa- varga):  ṭa ṭha ḍa ḍha ṇa, zębowe “ta” (ta-varga):  ta tha da dha na, i wargowe “pa” (pa- varga): pa pha ba bha ma.

1. gardłowe (kaṇṭhya) कण्ठ्य, 2. podniebienne (tālavya) तालव्य, 3. głowowe (mūrdhanya) मूर्धन्य, 4. zębowe (dantya) दन्त्य, 5. wargowe (oṣṭhya) ओष्ठ्य

Jak można zauważyć mamy w zasadzie cztery rodzaje spółgłoski na :

ङ ञ ण न

Są to nosówki. Wymawiamy je przez nos i usta (anunāsika).
Nosówki stoją na końcu każdego szeregu spółgłosek, a ich wymowa i zapis różnią się od siebie:

ṅa | ङ  z pierwszego szeregu (ka-varga) wymawiamy jak w wyrazie "bank",
ña | z szeregu ca (ca-varga) jest miękkie, jak w wyrazie “niania”,
ṇa | ण  z szeregu ṭa (ṭa-varga) wymawiamy z językiem zawiniętym do tyłu, koniuszkiem dotykając podniebienia, nie ma tu odpowiednika w jęz. polskim,
na | z szeregu ta (ta-varga) wymawiamy zwyczajnie, jak w wyrazie "natka".
Na końcu piątego szeregu (pa-varga) znajdziemy nosówkę ma | , która nie nastręcza żadnych fonetycznych trudności, wymawiamy ją jak w wyrazie “mama”. 

 Najczęściej występującymi spośród nosówek jest spółgłoska wargowa ma i zębowa na.

W traktacie gramatycznym Pāṇini'ego "Aṣṭādhyāyī" spółgłoski określone są pratyāhārą (skrótem) hal.