Menu Zamknij

Formy grzeczne

“Podręcznik sanskrytu” Andrzeja Gawrońskiego jest tak obszerny treściowo, że zaglądając do niego za każdym razem odkrywamy kolejne pokłady wiedzy skumulowane w paru linijkach. Trudny to orzech do zgryzienia dla początkującego, zwłaszcza, że żeby naprawdę zacząć czytać podręcznik trzeba już mieć za sobą dobrą znajomość alfabetu. W tej publikacji, będącej niemalże kompendium gramatycznym, niewiele jest miejsca na uwagi Autora, tym bardziej cieszy, kiedy znajdziemy pośród reguł trochę wyrazu Jego ducha. Bardzo spodobał mi się poniższy opis i ”... odcień chłodnej uprzejmości …”

“Uprzejmą prośbę wyraża się przez 3. Imperativi passivi, przy czym podmiot można opuścić. Kriyatām क्रियताम् (tvayā त्वया lub bhavatā भवता) [‘proszę (uprzejmie) zrobić'] jest grzeczniejsze niż ‘kuru’ कुरु [‘zrób’] lub karotu bhavān करोतु भवान् [‘niech pan zrobi’]. To passivum bez Instr. osoby może mieć odcień chłodnej uprzejmości wielkiego personata, który wydając rozkaz, nie interesuje się zgoła o s o b ą sługi."

 

“Impetrativus można opisać przez infinitivus z czasownikiem अर्हति arhati ‘wart jest, godzien itp.’, tu [w znaczeniu] tyle co ‘raczy’. Jest to forma grzeczna. कर्तुम् अर्हसि kartum arhasi albo अर्हति भवान् arhati bhavān itp. znaczy tyle co क्रियताम्  kriyatām [‘bądź łaskaw zrobić; proszę zrobić itp.’]. W tym i w innych odcieniach styka się imperativus z potentialem, który go też może prawie zawsze zastąpić.”

 

Andrzej Gawroński "Podręcznik sanskrytu"

 
  • क्रियताम् त्वया kriyatām tvayā ‘proszę (uprzejmie) zrobić/ zrób’
  • क्रियताम्  भवता kriyatām bhavatā ‘proszę (uprzejmie) zrobić’
  • कुरु kuru ‘zrób’
  • करोतु भवान् karotu bhavān ‘niech pan zrobi’
  • कर्तुम् अर्हसि kartum arhasi ‘bądź łaskaw zrobić; proszę zrobić’;
  • अर्हति भवान् arhati bhavān ‘bądź łaskaw', 'Pan będzie łaskaw'
  • क्रियताम्  kriyatām ‘bądź łaskaw zrobić; proszę zrobić’; ‘zrób proszę’