Menu Zamknij

Ogień

Ogień - Agni अग्नि razem z Sūryą सूर्य i Indrą इन्द्र zajmuje w Wedach zaszczytne miejsce. Wiele hymnów jest skierowanych do niego. To Bóg Ognia ceniony nie tylko ze względu na jego cechy, takie jak żar, ciepło, światło, moc, ale również za to, że będąc pośrednikiem między ludźmi a bogami, zanosi do nich ofiarę. Jest kluczowym czynnikiem w wedyjskim rytuale ofiarnym (yajña यज्ञ), do niego wlewa się obiatę, płynną ofiarę (huta हुत) z topionego masła i soku ze świętej rośliny - somy; on tę obiatę trawi (nazywa się wtedy hutabhuj  हुतभुज्  (m.) - zjadający /pożerający ofiarę) i zanosi  bogom, zapraszając i sprowadzając bogów na ziemię, na ofiarną ucztę. Pełni niebagatelną role - to za jego pośrednictwem spełnić się mogą prośby ludzkie zanoszone do nieba.

Jest najdoskonalszym z kapłanów - hotṛ होतृ (m.)

“Podkreśla się  znaczenie rytmu dla rozmaitych czynności; przy tym i owe czynności utożsamia się ze sobą w myśl zasady trójporządkowości (jednostkowa- mikrokosmiczna, ogólna - makrokosmiczna oraz symboliczno-rytualna). Na przykład urodziny Agniego (Agni), czyli czynność rozpalania ognia za pomocą dwóch drewienek, które przedstawiają choćby Pururawasa (Purūravas) i Urwaśi (Urvaśī). Jadźurwedyjski kapłan rozpala ogień, mówiąc: ”W tobie, o Urwaśi, wiercę tobą, Pururawo, w rytmie gajatri (gāyatrī), w rytmie trisztubhu (triṣṭubh), w rytmie dźagati (jagatī), aż się pocznie Agni.”  

Teoria literatury w dawnych Indiach” Sławomir Cieślikowski

Ze słowem agni अग्नि spokrewnione jest polskie słowo ‘ogień’, łacińskie ‘ignis’ i litewskie ‘ugnis’.

Spotkałam się z etymologią słowa ‘agni अग्नि’, według której ‘agni’ złożone jest z dwóch cząstek: ‘ag अग्’ ‘poruszać się zygzakiem, meandrować’ i ‘ni नि’ ‘prowadzić’, co razem daje obraz istoty ognia jako poruszającego się w ciągłym pełgającym, falistym ruchu.

Agni अग्नि jest trojakiego rodzaju: gārhapatya, āhavanīya i dakṣiṇa.

Wieczny ogień, który pali się w bramińskim domu, podtrzymywany przez gospodarza, a otrzymany od ojca i przekazany później potomkom, nazywa się gārhapatya गार्हपत्य. Od niego to rozpala się konsekrowany ogień ofiarny (āhavanīya आहवनीय) przygotowany na przyjęcie ofiary, po czym ogień kieruje ofiarę ku bogom (dakṣiṇa दक्षिण).

  • agnicaya अग्निचय, agnicayana अग्निचयन, (także agniciti अग्निचिति,  agnicityā अग्निचित्या) (f.) - organizowanie przygotowania świętego lub ofiarnego ogniska. Do rytułału właściwego formuje się palenisko kwadratowe, obiatę przygotowuje się w palenisku pomocniczym - domowym, okrągłym.

  • W celu uczynienia ofiary budowano również pod zadaszeniem ołtarz o geometrycznym kształcie orła (śyena श्येन) układany warstwowo, z wypalanych kwadratowych, prostokątnych i trójkątnych cegieł. Ogień rozpalano bezpośrednio na tym ołtarzu.
    Na koniec rytuału całość, wraz z dachem, podpalano.

  • agnihotra अग्निहोत्र (n.) ofiara dla Agni (głównie soma, mleko i masło); istnieją dwa rodzaje agnihotry, jedna to nitya नित्य, czyli stały obowiązek, druga kāmya काम्य, czyli ofiara opcjonalna, wedle woli.
  • Inną nazwa ognia jest vahni वह्नि (m.) czyli ten, który pośredniczy między ludźmi a bogami, przenosi, transportuje ofiarę;
    Jest to również nazwa ognia trawiennego, dbającego o dobrostan ciała. 
  • pāvaka पावक (mf(आ)n.) to określenie ognia lub boga ognia o cechach oczyszczających - jest nieskazitelny, jasny, płomienisty, świetlisty.
    pāvakī पावकी (f.) - żona Agniego.
  • Oprócz tego ogień możemy nazwać anala अनल (m.) (również oznacza ogień trawienny, a także wiatr). 
  • traṭatkāra त्रटत्कार  'trzaskanie ognia'

  • śyena श्येन (m.) jastrząb, sokół, orzeł, każdy ptak drapieżny (zwłaszcza orzeł, który sprowadza Somę do człowieka); ołtarz w kształcie orła; rodzaj szyku bitewnego
•••  Kształt ołtarza ofiarnego widziany z góry  •••

न तद्भासयते सूर्यो न शशाङ्को न पावकः |
na tadbhāsayate sūryo na śaśāṅko na pāvakaḥ
'nie świeci nań słońce, ni księżyc, ni ogień'

(rzecz dotyczy świadomości, która nie może zostać dotknięta przez żaden materialny przejaw)

księżyc

słońce

Dokument przedstawiający Agnicayanę, która odbyła się w 1975 r. w keralskiej wiosce.