“The Sanskrit Language: An Overview”
Pierre-Sylvain Filliozat
II. Struktura sanskrytu
1. Nazwa sanskrytu
„Dopiero od ok. V lub VI w.n.e. posiadamy wiarygodne poświadczenia, że słowo to [संस्कृत saṃskṛta - przyp. tłum.] używane było w odniesieniu do tego języka [sanskryt - przyp. tłum.]. Widzimy, że zaczęto go tak nazywać od momentu gdy przeszedł w status drugiego języka, wyuczonego za pomocą gramatyki, innymi słowy, od kiedy procedury formacji i rozumienia skodyfikowane od Pāṇiniego do Patańjalego stały się jego integralną częścią ukonstytuowała się świadomość lingwistyczna jego użytkowników. Tradycja panditów podaje, że słowo „sanskryt” (संस्कृत saṃskṛta) oznacza formę mowy „skonstruowaną” przez gramatykę, taką jak ta Pāṇini’ego. Słowo to utworzone zostało z sufiksu ‘ta’ - imiesłowu biernego po pierwiastku czasownikowym √ kṛ „robić, czynić”, z dołączonym przedrostkiem ‘sam’, który to nadaje całości ideę najwyższej jakości; tłumaczenie jest często dokonywane zgodnie z etymologią słowa „doskonały”. Ale etymologia ta nie oddaje wszystkich wartości tego terminu. Pierwszym znaczeniem słowa saṃskṛta w codziennym użyciu, zanim zostało zastosowane do języka, jest „gotowe”. Aby jakiekolwiek działanie doszło do skutku, konieczne jest złożenie się różnych czynników. Termin saṃskāra (rzeczownik odczasownikowy utworzony od tego samego rdzenia) odnosi się do wszystkich przygotowań do czynności, w tym zebrania podmiotu, innych czynników i niezbędnych materiałów, przy czym przygotowanie to ma znaczenie tylko ze względu na cel, osiągnięcie czegoś. Saṃskṛta jest tym, co zostało przygotowane w określony sposób z myślą o działaniu. Słowo to jest używane na przykład w odniesieniu do ugotowanej potrawy, ponieważ wtedy jest ona zdatna do spożycia, do strawienia i odżywienia ludzkiego organizmu. Gotowanie zaś jest saṃskārą, ponieważ wytwarza substancje zdolne do odżywiania ciała. Saṃskāra jest zatem zbiorem czynników, które nadają zdolność. W tym sensie jest to doprowadzenie do doskonałości. Pojęcie to znajduje również zastosowanie w dziedzinie życia społecznego i religijnego. Jednostka jest przygotowywana przez obrzędy zwane saṃskārą, które to czynią ją zdatną do takiej a takiej działalności, inicjację, która czyni ją zdatną do studiowania u mistrza, małżeństwo, które czyni ją zdolną do przeżycia okresu życia jako gospodarz, itp. W dziedzinie psychologii saṃskāra to organizacja skutków pozostawionych w nieświadomości przez przeszłe doświadczenia. Ta organizacja sprawia, że jednostka jest przystosowana do nowych doświadczeń. Nabycie uporządkowanej wiedzy czyni zdolnym do poznania i działania. Język jest saṃskārą w tym sensie, że jest to wiedza, która sprawia, że jednostka jest zdolna do wykonywania nowych aktów mowy.
Mówi się, że język jest ‘saṃskṛta’, gdy jest przygotowany przez gramatykę, innymi słowy, gdy towarzyszy mu świadomość struktur jego formowania i rozumienia skodyfikowana przez Pāṇiniego. Można mówić bardzo dobrze w swoim języku ojczystym, nabytym bez edukacji gramatycznej, a więc bez wyraźnej świadomości struktur, ale mówić językiem ze świadomością tych struktur to już inna sprawa. Widzieliśmy, że dzięki saṃskārze gramatyki język nabył zdolność do zachowania samego siebie, jak również do wzbogacenia się poprzez asymilację materiału z zewnętrznych źródeł. Jest oczywiste, że staje się również bardziej odpowiedni do aktywności intelektualnej. Jest to narzędzie dopracowane do funkcjonowania umysłu w każdej dziedzinie działania. W ten sposób możemy wyjaśnić fakt, że sanskryt stał się nośnikiem wszystkich działań intelektualnych i pomysłów zaangażowania się, na które ludzie w Indiach wpadali przez kilka tysiącleci. Zauważamy ponadto niezwykłą zdolność adaptacji sanskrytu do wszystkich dyscyplin, jego zdolność do wytwarzania nowych terminów technicznych oraz do skrótów przez skład lub wtórną derywację, gdy wymaga tego wykonywanie procesów myślowych, np. w twórczości poetyckiej czy w rozumowaniu logicznym. Stary język indo-aryjski jest nazywany sanskrytem właśnie po to, aby uwypuklić doskonalenie językowe poprzez świadomość lingwistyczną mającą na celu optymalne przystosowanie do aktywności intelektualnej.”
Tekst w oryginale
II. The structure of Sanskrit
- The name of Sanskrit
“It is only around the 5th or the 6th century AD that we have reliable attestations to this word being used in reference to this language. We see that it has begun to be called by this name when it passed to the status of second language, learnt with the help of grammars, in other words when the procedures of formation and of comprehension codified from Pāṇini to Patañjali have become an integral part of it, have constituted the linguistic awareness of all of its users. The tradition of the pandits gives the word ‘Sanskrit’ (संस्कृत saṃskṛta) as meaning the form of speech ‘constructed’ by a grammar such as that of Pāṇini. The word is made with the suffix ‘ta’ of passive past participle after the root kR ‘to do’ fitted with a verbal prefix ‘sam’ bringing the idea of superior quality; a translation is often made by following the etymology: ‘perfect’. But etymology is not adequate to render all the values of the term. The first meaning of saṃskṛta in everyday use before the word was applied to speech, is ‘made ready’. For an action to be acompliseh it is necessary for various factors to come together. The term saṃskāra (action noun constructed from the same root) refers to all the preparations for an action, including the gathering together of the agent, the other factors, and the necessary material, this preparation having meaning only because of the goal, the accomplishment of something. What is saṃskṛta is what has been prepared in this way aith an action in view. The word is used for example in reference to a cooked dish, because then it is ready for being eaten, to be digested and to nourish the human body. Cooking is a saṃskāra in that it makes substances capable of nourishing the body. Saṃskāra is then the gathering together of factors which confer on them ability.In this sense it is bringing to perfection. This notion is applied in the field of social and religious life. The individual is prepared by rites call saṃskāra that make him fit for such and such activity, the initiation that makes him fit to study with a master, the marriage that renders him fit to live a period of life as a householder, etc.In the field of psychology saṃskāra is the organisation of the effects left in unconscious by past experiences. This organisation makes the individual fit for new experiences. It is the acquisition of an organised knowledge that makes him fit to know and act. Language is a saṃskāra , in that it is a knowledge that makes the individual fit to accomplish new acts of speech.
Language is said to be saṃskṛta when it is prepared by grammar, in other words when it is accompanied by the awareness of its structures of formation and of comprehension codified by Pāṇini, etc. One can very well speak his mother tongue, acquired without grammatical education, and hence without a clear awareness of the structures. But to speak a language with an awareness of these two types of structures is another matter. We have already seen that language by this saṃskāra of grammar acquired an ability for preserving itself, as well as for enriching itself, by assimilating material from external sources. It is evident that it becomes more fit for intellectual activity also. It is a tool perfected for the functioning of the mind in every field of activity. This is how we can explain the fact that Sanskrit has become the vehicle of all the intellectual activities in which people have had the idea of engaging themselves in India during several millenia. We note moreover the extreme adaptability of Sanskrit to all the disciplines, its capacity for supplying new technical vocabularies, and for abbreviating itself by composition or secondary derivation, when the exercise of thought processes requires it e.g. in poetic creation or logical reasoning. The old Indo-Aryan is called Sanskrit precisely to account for this linguistic perfecting through linguistic awareness aimed at the optimal adaptation to intellectual activity.’
“The Sanskrit Language: An Overview” Pierre-Sylvain Filliozat