Menu Zamknij

Drzewo życzeń i yugi

“Purany (purāna) पुराण wymieniają epokę,  w której stworzono rośliny. Jest nią tretajuga (tretāyuga) त्रेतायुग, jedna z czterech jug, na jakie dzieli się w Indiach historię świata. Wcześniej istniały bowiem drzewa spełniające życzenia i dostarczające tego, co konieczne, lecz ludzie ogarnięci nadmierną żądzą zniszczyli je, a na ich miejsce pojawiły się zwykłe drzewa i krzewy wraz z kwiatami i owocami.”

["Wokół Meghaduty. Nieprzerwana nić literackiej kultury sanskrytu"
L. Sudyka/M. Pigoniowa/T. Miążek]


कल्पलतिका
kalpalatikā
‘cudne pnącze’- mityczna roślina, która spełnia wszelkie życzenia  (HP)

कल्पवृक्ष / कल्पद्रुम
kalpavṛkṣa / kalpadruma
drzewo spełniające życzenia

kṛtayuga
कृतयुग

tretāyuga
त्रेतायुग

dvāparayuga
द्वापरयुग

kaliyuga
कलियुग

Eugeniusz Słuszkiewicz w “Pradziejach i legendach Indii” tak pisze o czasie:


“Ogromnie długo trwający okres zwany kalpa obejmuje 4 320 000 000 lat, a dzieli się na 1000 wielkich eonów, z których każdy się dzieli na 4 jugi; podstawowym  znaczeniem tego ostatniego terminu jest: ”jarzmo” (= łac. iugum, grec. dzygon), potem “zaprzęg” i “generacja”, ale już w Atharwawedzie się pojawia znaczenie “wiek świata”.


Poszczególne z każdej czwórki jug nazywają się kolejno kr(i)ta, treta, dwapara i kali, od nazw liczb punktów czy kropek na kostkach do gry, a trwają one kolejno: 4000, 3000, 2000 i 1000 lat bogów, rok bogów zaś liczy 360 lat ludzi - co jest dalszym przykładem predylekcji do liczb astronomicznych, poczynając od czasu trwania kalpy przed chwilą podanego; każdą jugę poprzedza brzask trwający 1/10 czasu obejmowanego przez daną jugę.


Kolejność wymienionych jug jest związana ze stanem stosunków na świecie, z jego jakością: podczas kr(i)ty było niezwykle doskonale, ludzkie życie trwało 4000 lat, a ludzie żyli bogobojnie bez pracy i bez podziału na kasty; w następnych jugach następuje stale coraz większe pogarszanie się wszystkich stosunków, aż w końcu w judze zwanej kali, której brzask jeszcze trwa, świat znajdzie się na dnie bytu. Poprawa się dokona dopiero po upływie jugi kali, bo wówczas się rozpocznie nowy cykl czasowy.


Przypominam, ze w każdej kalpie występuje 14 patriarchów zwanych Manu a ustanawiających prawa dla ludzi. Po upływie zaś każdego tysiąca wielkich wieków świata, stanowiącego jedną kalpę, następuje nowy dzień Brahmy, ale dopiero po częściowym końcu świata, poprzedzającym noc Brahmy, tj. okres spoczynku światów. Kiedy zaś stopniowo, z upływem dni i nocy Brahmy żywot Brahmy dobiegnie końca, to po powszechnym końcu świata i po wielkiej nocy światów zaczyna się na nowo wieczna gra stwarzania i rodzi się nowy Brahma, mający spełniać te same funkcje co jego poprzednik.


Nazwy już wzięto, jak wspomniałem, z nazw liczby punktów czy kropek na kostkach,a w szczegółach to się tak przedstawia: kr(i)ta to niby “zrobione”, ale że to nie wygląda przecież na sensowne, wymyślono inny wywód, suponujący pewną redukcję nadmiernego zbiegu spółgłosek: pierwotne, nie zachowane ktwr(i)ta zmieniło się w kr(i)ta (przypominam, że dopisywane tu stale 'i' oddaje wymowę późniejszą, a dopisuję owo i, aby zwrócić czytelnikom uwagę na to, że pierwotnie tu było r samogłoskowe, podobne do takiejże głoski czeskiej, np. w krk); ten wyraz zrekonstruowany to forma zredukowana liczebnika czatur to temat, mianownik rodz. m. brzmi czatwaras, biernik - czaturas, co jest ściśle spokrewnione ze st.cerk. i ros. czetyr(i)e i lit. keturi) i znaczyła niewątpliwie “czwórka” mianowicie punktów na kostce lub jednej jej stronie, zarazem też oznaczało wygraną.


Termin treta to “trójka”, jak się niezbyt trudno domyślić, a to oznaczało nadwyżkę trzech kostek czy też trójkę na kostce lub jej boku; dwapara to pierwotne wyrażenie dwa para(u), czyli “pozostają dwa”, wreszcie kali to jedynka na kostce lub jej boku i zarazem przegrana (nawiasem: wydaje się, że homonim kali, tj. “rozdwojenie, waśń” powstał jako przenośnia starszego pierwszego terminu, którego pochodzenia nie ustalono, wypowiadając jedynie mało prawdopodobne a bardzo śmiałe przypuszczenia).


Jak uważa tradycja hinduska, wiek zwany kali rozpoczął się z dniem 17/18 lutego 3102 r. p. n.e., a zgodnie ze stałym stopniowym pogarszaniem się omawianych już okresów także czas ich trwania jest coraz mniejszy: 1 728 000 lat, 1 296000, 864 000, 432 000 lat ludzkich, przy czym się ta ostatnia liczba odnosi do wieku zwanego kali. Pociecha jedynie ta, że skoro z każdym następnym wiekiem jest coraz gorzej, to i lepiej, że są one coraz krótsze.”


 

Nazwy
ptaków

nazwy
zwierząt