Menu Zamknij

sukha | duḥkha | kha


Z tymi dwoma słowami spotkamy się na pewno w trakcie uczenia się sanskrytu.
To antonimy często występujące razem w złożeniu zwanym dvandva द्वन्द्व.


Sukha सुख znaczy 'szczęście, dobro, dobrze' - to, co dobre, miłe, piękne, radosne, wygodne, sprzyjające, powodzenie.

Duḥkha दुःख przeciwnie, oznacza 'nieszczęście, cierpienie, zło, źle' - to, co niedobre, uciążliwe, niemiłe, cierpienie - mentalne lub fizyczne, wszelką niewygodę, brzydotę, biedę.

Obydwa słowa skonstruowane są w ten sam sposób tj. przedrostek (su, dus) + rzeczownik (kha); przy czym przedrostek dus za sprawą reguł sandhi zamienia się w duḥ. (Prefix ‘dus’ दुस् przechodzi w  duṣ दुष्  lub (rzadziej) w duḥ दुः przed ka, kha, pa, pha , , , ).

su सु + kha = sukha सुख 
dus दुस् + kha ख =
duḥkha दुःख 

To przedrostki nadają tym dwóm wyrazom zabarwienie znaczeniowe, su सु nadaje cechy pozytywne, dus दुस् - cechy negatywne.

Wyrazem, którego dotyczą jest kha  (m.) - oznaczającym przestrzeń.

Dosłownie: dobra przestrzeń, coś dobrego / zła przestrzeń, coś niedobrego.

 sukhaduḥkhasuhṛd
सुखदुःखसुहृद्
'przyjaciel na dobre i na złe'


W tym złożeniu przedrostek su występuje dwa razy, raz w wyrazie sukha, a drugi raz w wyrazie suhṛd oznaczającym kogoś o 'dobrym sercu' (hṛd to serce), czyli przyjaciela.

sukhaduḥkhe same krtvā 
सुखदुःखे समे क्र्त्वा ॥२-३८॥
'za jedno miej radość i ból'


Tymi słowami w Bhagawadgicie ॥2.38॥ Kṛṣṇa कृष्ण zwraca się do Arjuny अर्जुन instruując go, aby wyniósł się poza pospolite postrzeganie i porzucił nękające go wątpliwości.

अदुःखासुख
aduḥkhāsukha

‘ani cierpienie, ani przyjemność'
- stan pośredni między nimi’

Słowo kha oznacza przestrzeń, słońce lub otwór/dziurę/dziuplę/ jaskinię (także dziewięć otworów w ciele człowieka - usta/ uszy/ oczy/ nozdrza/ organy płciowe i wydalnicze).
Jest też symbolem świadomości.

Wiele słów zawiera pień 'kha' ख:

  • khakāminī खकामिनी (f.) kochająca przestrzeń / imię Durgi (Durgā)
  • khaga खग (mfn.) to przemieszczanie się w przestrzeni/ latanie, tak powiemy na ptaka, planetę, wiatr, Garudę, na latające owady
  • khakholka  खखोल्क (m.) meteor/ słońce/ forma słońca/ Skanda/ Garuda
  • khagata   खगत (mfn.) to poruszanie się w powietrzu, khagama खगम oznacza to samo
  • khecarī  खेचरी (f.) czyli wędrująca w przestworzach
  • khacitra खचित्र (n.) obraz na niebe, coś niemożliwego, nierzeczywistego lub nieistniejącego podobnie jak gaganakusuma गगनकुसुम (kwiat kwitnący na niebie).
  • khajala खजल (n.) “powietrzo-woda’, mgła, deszcz, mżawka, para wodna
  • khatamāla  खतमाल (m.) chmura
  • khajyotis खज्योतिस् i khadyota  खद्योत (m.) to określenie słońca używane często figuratywnie jako szczęście/ radość.
  • khapura  खपुर (n.) miasto zbudowane na niebie

khapura  खपुर  (n.)
miasto zbudowane na niebie

khecarī  खेचरी (f.)
wędrująca w przestworzach

guru
&
laghu